اجرای طرح اشتغال زندانیان در آذربایجان‌غربی، چهره‌ای تازه از زندانبانی را به نمایش گذاشته است؛ طرحی که با فراهم‌کردن زمینه کار برای زندانیان واجد شرایط، نه‌ تنها به بازپروری و بازگشت سالم آنان به جامعه کمک می‌کند، بلکه راهی برای کسب درآمد و آغاز دوباره یک زندگی شرافتمندانه پس از آزادی فراهم می‌سازد.

سال‌ها پیش اگر طرح مجازات‌های جایگزین حبس مطرح می‌شد، با انتقادهای گسترده‌ای رو به رو بود و بسیاری آن را ناکافی برای اجرای عدالت کیفری می‌دانستند. اما امروز شرایط تغییر کرده است. زندانیانی که واجد شرایط هستند، می‌توانند به جای سپری کردن دوران محکومیت پشت میله‌های زندان، در کارگاه‌ها یا کارخانه‌ها مشغول به کار شوند و مدت حبس خود را در محیطی فعال و سازنده بگذرانند.

اجرای طرح اشتغال زندانیان از جمله برنامه‌های موفق در آذربایجان‌غربی به شمار می‌رود و هزاران زندانی در طول سال‌های اخیر از مزایای آن بهره‌مند شده‌اند؛ این استان با همکاری مدیران صنعتی دلسوز، نمونه‌ای موفق از اجرای این طرح را ارائه کرده و صدها زندانی به جای حبس در سلول‌ها، پشت دستگاه‌های صنعتی ایستاده و از طریق درآمد حاصل، امرار معاش می‌کنند.

یکی از جنبه‌های مثبت این طرح، فرصت اشتغال پس از پایان دوره محکومیت است. بسیاری از زندانیان که در طول دوران حبس به عنوان کارآموز در مراکز صنعتی مشغول به کار شده‌اند، پس از آزادی می‌توانند به عنوان نیروی ماهر یا استادکار در همان مرکز مشغول فعالیت شوند و درآمد قابل توجهی کسب کنند.

اشتغال ۲ هزار زندانی در کارگاه‌های تولیدی آذربایجان‌غربی

مراد فتحی، مدیرکل زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی آذربایجان‌غربی در این زمینه اعلام کرد که هم‌اکنون ۲ هزار نفر از زندانیان این استان در کارگاه‌ها و مراکز صنعتی مشغول به کار هستند.

وی افزود: تحقق این میزان اشتغال با نگاه همراه با رأفت دستگاه قضایی و حمایت از بازپروری زندانیان ممکن شده است.

فتحی ادامه داد: زندانیانی که شرایط لازم را دارند، ضمن فعالیت در این مراکز، مهارت‌های شغلی جدیدی می‌آموزند و این امر باعث می‌شود که پس از آزادی، کمتر به زندان بازگردند.

مدیرکل زندان‌ها و اقدامات تامینی تربیتی آذربایجان‌غربی با اشاره به گستردگی فعالیت‌های تولیدی در مجموعه‌های تحت نظارت اداره کل زندان‌ها ادامه داد: هم‌اکنون زندانیان در ۱۷۶ کارگاه کوچک و بزرگ در نقاط مختلف استان مشغول فعالیت هستند.

وی با اشاره به گستردگی فعالیت‌های تولیدی تحت نظارت اداره کل زندان‌ها گفت: در حال حاضر زندانیان در ۱۷۶ کارگاه کوچک و بزرگ در نقاط مختلف استان مشغول فعالیت بوده و ۷۲ درصد از زندانیان واجد شرایط، شاغل‌ هستند.

فتحی تأکید کرد که ایجاد فرصت‌های شغلی در زندان‌ها نه تنها در بازپروری افراد نقش مهمی دارد، بلکه به کاهش جرم و جلوگیری از بازگشت مجدد زندانیان به جامعه کمک می‌کند.

وی یادآور شد: یکی از مهم‌ترین عوامل وقوع جرم، بیکاری و نداشتن درآمد پایدار است و توسعه اشتغال در دوران حبس می‌تواند اقدامی مؤثر در پیشگیری از تکرار جرم باشد.

مدیرکل زندان‌ها و اقدامات تامینی تربیتی آذربایجان‌غربی خاطرنشان کرد: بسیاری از زندانیانی که در دوران محکومیت خود در واحدهای صنعتی و تولیدی مشغول به کار شده‌اند، پس از آزادی نیز در همان مراکز به فعالیت ادامه می‌دهند که این موفقیتی بزرگ برای برنامه‌های اصلاحی و تربیتی به شمار می‌رود.

ایجاد زمینه اشتغال برای یک زندانی، وظیفه‌ای در قبال یک هم‌وطن

مدیرعامل یکی از هلدینگ‌های صنعتی آذربایجان‌غربی نیز در بازدید خبرنگاران از این واحد صنعتی، بر اهمیت ایجاد اشتغال برای زندانیان تأکید کرد و گفت: ایجاد زمینه شغلی برای یک زندانی، وظیفه مهم در راستای کمک به هم‌وطنان است و نباید آن را به عنوان هزینه نگاه کرد.

محمدرضا رستمی افزود: احساس غرور می‌کنم که می‌توانم دست یک زندانی را بگیرم و ضمن اشتغال و تأمین درآمد او، مهارت‌های لازم را نیز به او بیاموزم.

وی تصریح کرد: البته باید تلاش کنیم تا میزان ورودی به زندان‌ها در استان و کشور کاهش یابد اما در صورت بروز مشکل و ورود فرد به زندان، می‌توان با وجود شرایط لازم، او را در مراکز صنعتی به جای زندان مشغول به کار کرد.

این مدیرعامل ادامه داد: در ماه های گذشته، حدود ۱۰۰ نفر از زندانیان با همکاری بنیاد تعاون زندانیان در واحد صنعتی مارال صنعت ارومیه مشغول فعالیت بودند که با توجه به عفو معیاری که از سوی مقام معظم رهبری صادر شد، این رقم در حال حاضر به بیش از ۴۰ نفر رسیده است.

رستمی با اشاره به عملکرد واحد صنعتی خود، گفت: در ماه‌های گذشته، حدود ۱۰۰ نفر از زندانیان با همکاری بنیاد تعاون زندانیان در این واحد مشغول فعالیت بودند که با توجه به عفو معیاری صادره از سوی مقام معظم رهبری، این تعداد در حال حاضر به بیش از ۴۰ نفر کاهش یافته است.

وی افزود: بسیاری از افرادی که به صورت زندانی در کارخانه مشغول به کار بودند، پس از طی دوران محکومیت، با علاقه دوطرفه به محل کار بازگشته و در برخی موارد حتی به عنوان استادکار، مهارت خود را به دیگران منتقل می‌کنند.

این مدیرعامل البته از راه اندازی یک کارخانه برای قطعه سازی برای مجموعه واحدهای هلدینگ تحت مالکیت خود خبر داد و گفت: با همکاری اداره کل زندان‌های آذربایجان‌غربی، حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر از زندانیان واجد شرایط در این مراکز که طی ماه‌های آینده افتتاح خواهد شد، مشغول به کار می‌شوند.

اشتغال حدود یک هزار زندانی در کارگاه‌های تولیدی داخل زندان‌های آذربایجان غربی

رئیس کل دادگستری استان آذربایجان‌غربی نیز در این خصوص گفت: با تدابیر اتخاذ شده، حدود یک‌ هزار زندانی در کارگاه‌های داخل زندان مشغول حرفه‌آموزی و اشتغال هستند و از این فعالیت درآمدی برای آنان حاصل می‌شود که بسیار امیدوارکننده است.

ناصر عتباتی افزود: هدف از راه‌اندازی کارگاه‌های داخل زندان، توانمندسازی زندانیان و ایجاد هویت جدید برای آنان بوده و اگر مهارت زندانیان در دوران حبس افزایش یابد، قطعاً احتمال بازگشت آنان به چرخه جرم کاهش می‌یابد.

وی با یادآوری اینکه هدف از راه‌اندازی کارگاه‌های داخل زندان، توانمندسازی زندانیان و ایجاد هویت جدید برای آنان است، تاکید کرد: افزایش مهارت‌های زندانیان در دوران حبس، قطعاً احتمال بازگشت آنان به چرخه جرم را کاهش می‌دهد.

طبق اظهارات مراد فتحی مدیرکل زندان‌های آذربایجان‌غربی، در زندان مرکزی ارومیه ۱۵ کارگاه تولیدی و آموزشی فعال است و زندانیان در رشته‌هایی مانند صنایع‌دستی، مبل‌سازی، نجاری، فرش‌بافی، تعمیرات، شیرینی‌پزی و خیاطی مشغول به کار هستند.

وی افزود: زندانیان پس از گذراندن دوره‌های مهارت‌آموزی، از سوی اداره‌کل فنی و حرفه‌ای گواهینامه معتبر دریافت می‌کنند که با استفاده از آن می‌توانند از تسهیلات اشتغال بهره‌مند شده و پس از آزادی نیز درآمدزایی کنند.

فتحی همچنین اعلام کرد که فقط در نیمه نخست سال جاری، نزدیک به ۵۰۰ میلیارد ریال حقوق به زندانیان شاغل در داخل و خارج از زندان پرداخت شده است.

دیوارهای بلند زندان، محل نگهداری افرادی است که مرتکب بزه‌های کوچک و بزرگ شده‌اند اما تجربه‌های موفق نشان می‌دهد که با رعایت اصول حرفه‌ای و توجه به جایگاه رافت اسلامی در زندانبانی، می‌توان بسیاری از این افراد را حتی بدون سپری کردن تمام دوران محکومیت در سلول‌ها، بهتر از گذشته تربیت کرد.

برنامه‌های اشتغال و مهارت‌آموزی در زندان، فرصتی فراهم می‌کنند تا زندانیان ضمن آشنایی با مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، اعتماد به نفس و حس مسئولیت‌پذیری خود را تقویت کنند و آماده بازگشت به جامعه شوند.

این رویکرد اصلاحی، نه تنها شانس بازگشت به چرخه جرم را کاهش می‌دهد، بلکه برخی از زندانیان را به افرادی توانمند تبدیل می‌کند که حتی می‌توانند به عنوان کارآفرین، زمینه تأمین معیشت چندین خانواده را فراهم کنند. در چنین شرایطی، اهداف نظام متعالی جمهوری اسلامی در زمینه اصلاح، تربیت و بازپروری زندانیان به‌طور کامل محقق می‌شود و زندانبانی، فراتر از نگهداری و تنبیه، به یک فرآیند توانمندسازی و ایجاد فرصت برای زندگی شرافتمندانه تبدیل می‌شود.