در کنار حساسیت‌های زیست محیطی در رابطه با خشک شدن دریاچه ارومیه و خطر طوفان‌های نمکی، باید اذعان کرد که روند رو به وخامت دریاچه در دوره گذشته با وجود هزینه‌های چند هزار میلیاردی و کوچ وعده و وعید دولتمردان در بهره برداری از طرح‌های انتقال آب به دریاچه از سالی به سال دیگر یک نارضایتی عمومی از وضعیت موجود را رقم زد؛ نارضایتی که با سفر اخیر رییس جمهوری به آذربایجان‌غربی، جای خود را به امیدواری سپرد.

دریاچه ارومیه از گذشته تا به امروز

کاهش تراز دریاچه ارومیه که از اواخر دهه ۷۰ آغاز شده بود با بی توجهی مسوولان در دوره‌های مختلف به یک مشکل زیست محیطی بزرگ تبدیل شد از سویی نیز هر چند مردم و رسانه‌ها تقریبا ۱۰ سال حساسیت کافی نسبت به کاهش مداوم تراز دریاچه ارومیه نداشتند ولی با آغاز طوفان‌های نمکی و شروع مهاجرت گسترده مردم از روستاها بخاطر کم‌آبی، به یکباره وضعیت دریاچه ارومیه زیر ذره بین افکار عمومی رفت.

تمامی این موارد دست بدست هم داد تا ستادی تحت عنوان احیای دریاچه ارومیه تشکیل و ایده‌های مختلفی برای احیای آن داده شود، اصلاح الگوی کشت، انتقال آب بین حوضه‌ای و ورود پساب‌ها از مواردی بود که مورد توجه قرار گرفت و  ایده‌هایی نیز همچون انتقال آب از دریاچه وان ترکیه در کشمکش بین سیاسیون و کارشناسان بدلایل علمی هیچگاه عملی نشد.

طرح مختلف انتقال آب به پیکره دریاچه ارومیه عنوان پکیج‌های مختلف در سال ۱۳۹۴ آغاز و وعده بهره‌برداری از آن تا سال ۱۳۹۷ توسط مسوولان استانی و رییس وقت ستاد احیای دریاچه ارومیه داده شد اما همه این وعده‌ها از سالی به سال دیگر تمدید شد و در نهایت بدلایلی روی زمین ماند! تا اینکه قرعه به نام دولت سیزدهم درآمد و بُت وعده‌های پوچ به دست ابراهیم شکسته شد.

اولین وعده دولت در همان روزهای نخست عملی شد

در حالیکه وعده‌های عملی نشده در رابطه با بهره‌برداری از طرح‌های چند هزار میلیارد تومانی احیای دریاچه ارومیه سبب ایجاد موجی از نارضایتی‌های عمومی شده بود؛ «محمد صادق معتمدیان» در همان روزهای نخستی که به عنوان نماینده دولت مردمی بر کرسی استانداری آذربایجان‌غربی نشست، این وعده را به مردم داد که تا ۲ هفته آینده شاهد اتمام مراحل احداث تونل ۳۶ کیلومتری انتقال آب به دریاچه ارومیه خواهیم بود؛ وعده‌ای که این بار برخلاف گذشته حتی به روز موعود نیز نکشید و اتمام آن مورد توجه رسانه‌ها بویژه کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت.

در سفر اخیر رییس جمهور و اعضای هیأت دولت سیزدهم به آذربایجان‌غربی نیز نه تنها شخص رییس جمهور از وضعیت دریاچه ارومیه بازدید کرد بلکه وزیر کشور، معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز با بازدید میدانی از وضعیت موجود و تامین اعتبار لازم برای اتمام طرح‌های نیمه تمام، نشان دادند این دولت برای جامع عمل پوشاندن به یکی از مطالبه‌های اصلی مردم منطقه عزم جدی دارد.

دولت سیزدهم عزم راسخ برای احیای دریاچه ارومیه دارد

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در سفر خود به همراه هیات دولت به آذربایجان‌غربی، طی بازدید از مرکز آینده پژوهی دریاچه ارومیه با اشاره به عزم دولت سیزدهم برای احیای دریاچه گفت: احیای دریاچه نه تنها مطالبه ملی بلکه یک مطالبه بین‌المللی است.

علی سلاجقه افزود: در بحث نرم افزاری احیای دریاچه ارومیه، طرح جامعی توسط ستاد احیا آماده سازی شده که در قالب آن مواردی مانند طرح تغییر الگوی کشت و معیشت های جایگزین پیگیری می‌شود.

وی اضافه کرد: شهروندان باید شخصا مراقب دریاچه باشند و وزارتخانه‌های نیرو و جهاد نیز لازم است تا تکالیف خود را به بهترین نحو انجام دهند البته در این زمینه نمی‌توان از مساعد یا نامساعد بودن شرایط اقلیمی غفلت کرد.

سلاجقه با اشاره به اینکه حق آبه دریاچه ارومیه تاکنون تخصیص نیافته است، گفت: رهاسازی جریان آب و بحث ۴۰ درصدی کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی از مباحثی است که برای تخصیص حق آبه دریاچه ارومیه ضروریست ولی کاملا محقق نشده است.

لحظه شماری برای بهره برداری از بزرگترین طرح انتقال آب کشور برای احیای دریاچه ارومیه

پکیج انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه شامل سد کانی سیب با ظرفیت ۲۲۰ میلیون متر مکعبی، یک تونل ۳۶ کیلومتری و یک کانال بتنی ۱۱ کیلومتری است که به رودخانه «گدار» متصل و پس از طی حدود ۲۸ کیلومتر سالانه نزدیک به ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب وارد پیکره دریاچه ارومیه خواهد کرد.

طبق اعلام رسمی «معتمدیان» استاندار آذربایجان‌غربی قیمت به روز تمام شده این طرح بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان است که اکنون حدود ۹۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در آستانه بهره‌برداری است.

دریاچه ارومیه به دلیل اینکه یک حوضه آبی بسته است در فصل گرما با کاهش شدید تراز رو به رو می‌شود، کارشناسان معتقدند در صورتی که طرح انتقال آب از زاب به دریاچه ارومیه سبب تثبیت آب در فصل گرما شود، تراز دریاچه سالانه بیش از یک متر افزایش خواهد یافت.

اختصاص ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای اتمام طرح‌های احیای دریاچه ارومیه

پس بازدید هوایی آیت الله رئیسی از دریاچه ارومیه در سفر اخیر خود به آذربایجان‌غربی، وزیر کشور به همراه برخی نمایندگان مجلس و تعدادی از مدیران دستگاه‌های اجرایی مرتبط هم بازدید میدانی از آخرین وضعیت دریاچه داشت.

در این بازدید با تشریح آخرین وضعیت طرح بزرگ انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی به دریاچه ارومیه، به مشکل تامین اعتبار ۶۰۰ میلیارد تومانی برای بهره برداری از این طرح اشاره و عنوان شد که از این مقدار ۴۰۰ میلیارد تومان برای اتمام ۲ درصد باقی مانده و ۲۰۰ میلیارد نیز برای پرداخت مطالبات پیمانکار نیاز است.

با گذشت کمتر از نیم روز از این بازدید و ارائه گزارش وزیر کشور به آیت الله رئیسی رییس جمهور کشورمان، «سید صولت مرتضوی» معاون اجرایی رییس جمهور با حضور در جمع خبرنگاران اعلام کرد طبق دستور ویژه رییس جمهور، ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه اختصاص یافته که این منابع در راستای پرداخت مطالبات معوقه پیمانکاران، تکمیل خط انتقال آب و تملک املاک واقع در مسیر اختصاص خواهد یافت.

طرح‌های حیاتی انتقال آب به دریاچه ارومیه در آستانه بهره برداری

استاندار آذربایجان‌غربی پیش‌تر در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفته بود: طرح‌های انتقال آب به دریاچه ارومیه همچون پکیج انتقال آب از جنوب آذربایجان‌غربی و فاز سوم تصفیه خانه فاضلاب ارومیه بیش از ۹۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و در آستانه اتمام مراحل پایانی است.

وی در رابطه با آخرین وضعیت طرح انتقال آب ازجنوب استان به پیکره دریاچه گفت: حوزه سخت افزاری این در زمینه احداث تونل با استفاده از ظرفیت‌های داخلی پایان یافته که اکنون برای بهره‌برداری کامل از آن، دستگاه‌های حفاری در حال خروج از تونل هستند.

معتمدیان با اشاره به اختصاص اعتبار یک هزار میلیاردی دولت سیزدهم برای احیای دریاچه اضافه کرد: با توجه ویژه شخص رییس جمهور به مطالبه مردم منطقه، به زودی بیشتر طرح‌های احیای دریاچه ارومیه به بهره‌برداری خواهد رسید.

واکنش مثبت کاربران شبکه‌های اجرایی به توجه ویژه رییس جمهور برای احیای دریاچه ارومیه

هر چند طبق ادعای استاندار آذربایجان‌غربی بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان در سفر اخیر رییس جمهوری به آذربایجان‌غربی اختصاص یافته ولی واکنش مثبت و چند برابر کاربران فضای مجازی به اختصاص یک هزار میلیاردی برای احیای دریاچه، گواهی بود مبنی بر اینکه احیای نگین آبی آذربایجان از مطالبات اصلی مردم منطقه است.

البته واکنش‌های مثبت برای توجه دولت به مشکلات زیست محیطی فقط در فضای مجازی خلاصه نشد؛ غلامرضا حسین‌پور یکی از شهروندان ارومیه‌ای در همین راستا به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به مشکلات موجود در کشور و درگیری دولت با موضوعات چالش بر انگیز اقتصادی و تحریم، اصلا انتظار نمی‌رفت که شخص رییس جمهور در رابطه با مشکلات زیست محیطی به خصوص احیای دریاچه ارومیه به این اندازه احساس مسوولیت کند که جای تقدیر دارد.

وی افزود: برداشت ما این است که شخص رییس جمهور با وجود مشغله زیاد کاری، اطلاعات کافی از مطالبات مردم در مناطق مختلف کشور دارد.

امیر جیلی یکی دیگر از شهروندان ارومیه‌ای با بیان اینکه در گذشته وعده‌های زیادی برای احیای دریاچه ارومیه داده شد که همگی روی زمین ماند، افزود: اکثر مردم توجهی به طرح‌های احیای دریاچه ارومیه ندارند ولی برای مردم نتیجه این اقدامات، افزایش ارتفاع و شنیدن موج‌های خروشان دریاچه خیلی مهم است.

وی ادامه داد: امیدواریم طرح‌های احیای دریاچه هرچه سریعتر به بهره‌برداری برسند تا دوباره شاهد موج‌های خروشان نگین آبی آذربایجان باشیم.

به گزارش ایرنا، طبق آخرین پایش تراز دریاچه ارومیه به یک‌هزار و ۲۷۰ متر و ۷۹ سانتی متر رسیده که نسبت به دوره پر آبی دریاچه حدود هشت متر کاهش یافته است، البته ارتفاع دریاچه نیز نه تنها نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته بلکه وسعت آن نیز طی یکسال بیش از یک هزار و ۱۰۵ کیلومتر مربع هم کاهش یافته است.

اکنون ارتفاع دریاچه ارومیه حدود چهار متر با تراز اکولوژیک آن فاصله دارد و رسیدن به این تراز پس از بهره‌برداری از طرح‌های انتقال آب، دور از انتظار نیست.

گزارشگر:محمدرضا فرخیان