ناترازی تولید و مصرف برق در آذربایجانغربی نظیر دیگر نقاط کشور، گریبان مشترکان این استان را نیز گرفته و مشکلات زیادی را ایجاد کرده است؛ حال آن که می‌توان با مشارکت گسترده مردمی و مشترکان میلیونی، این وضعیت را به خوبی و با کمترین مشکل مدیریت کرد.

یکی از مهمترین خبرهایی که این روزها در فضای مجازی به میزان بسیار زیادی دنبال می‌شود، اخبار مربوط به وضعیت برق، ناترازی موجود و همچنین جداول خاموشی در ساعات مختلف روز است.

بخشی از این ناترازی‌ها به بخش تولید انرژی برق مربوط است که در طول سالیان متمادی گذشته، روند تولید به ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تقریبا به فراموشی سپرده شده و اقدام زیرساختی خاصی روی آن صورت نگرفته است.

در دنیای امروز، روند رو به رشد جهشی در حوزه تولیدات انرژی تجدیدپذیر طرفداران زیادی داشته و دولت‌های مختلف با اختصاص اعتبارات و یارانه‌های مختلف مستقیم و غیرمستقیم به سمت ارتقای شاخص‌های تولیدی رفته‌اند و حتی با توجه به این تولیدات که شامل انرژی خورشیدی، بادی و حتی زمین گرمایی می‌شود، نیم نگاهی هم به صادرات انرژی یا ایجاد ارزش افزوده بیشتر در این بخش داشته‌اند.

اما در ایران، روند تولیدات انرژی به ویژه انرژی تجدیدپذیر تا حدود زیادی در سال‌های اخیر ثابت مانده و افزایش تولیدی را حداقل در حوزه تجدیدپذیرها شاهد نبودیم.

البته در کنار روند ثابت تولید، روند رو به افزایش با شتاب بسیار زیاد و شیب تند در حوزه مصرف انرژی، از همه نوع آن در کشور ایجاد شده و روز به روز، میزان ناترازی را بیشتر می‌کند؛ این روند رو به رشد در مصرف آب، گاز و برق فزاینده بوده و حتی در برخی بخش‌ها قابل مقایسه با شاخص‌های تثبیت شده جهانی و میانگین مصرف کشورها و محدوده‌های بزرگی نظیر چین و اتحادیه اروپا نیست.

در این میان آذربایجان‌غربی از جمله استان‌هایی است که با مشکل ناترازی برق دست به گریبان بوده؛ هرچند شاید سهمی در این ناترازی نداشته باشد ولی به علت پیوسته بودن شبکه برق، روند بهره‌مندی از این انرژی در این استان طی بهار و تابستان امسال با مشکل مواجه شده است.

طبق اعلام شرکت توزیع نیروی برق، این استان یک میلیون و ۴۷۲ هزار مشترک برق دارد که در همه شهرها و روستاهای بالای هشت خانوار در محدوده جغرافیایی آن پراکنده شده‌اند.

آذربایجان‌غربی پنج نیروگاه گازی تولید پراکنده، ۲ نیروگاه خورشیدی مگاواتی و ۶ نیروگاه خورشیدی در دست اجرا به ترتیب با ظرفیت ۳۵، ۱۲.۵ و ۱۸ مگاوات دارد.

از مجموع یک میلیون و ۴۷۲ هزار مشترک در این استان، یک میلیون و ۱۷۹ هزار مشترک شامل ۸۰ درصد مشترکان، خانگی بوده و بعد از آن به ترتیب ۱۴ درصد سایر مصارف، حدود چهار درصد مصارف عمومی و معابر، ۱.۵ درصد کشاورزی و نیم درصد صنعتی را شامل می‌شود.

البته میزان مصرف به این ترتیب نیست و ۳۸ درصد مصارف در استان مربوط به بخش خانگی، ۲۴ درصد کشاورزی، ۱۹ درصد صنعتی و ۱۹ درصد هم مجموع مصارف عمومی و سایر بخش‌ها را تشکیل می‌دهند.

در نگاهی به موضوع مصرف در آذربایجان غربی متوجه می‌شویم که از سال ۱۳۸۹ تاکنون، میزان مصرف برق در استان در زمان اوج تقریبا روند افزایشی داشته و به جز سال ۱۳۹۸، روند رو به رشدی را شاهد بودیم.

در حالی که میزان مصرف آذربایجان غربی در سال ۱۳۸۹ به حدود ۷۵۰مگاوات در زمان اوج مصرف می‌رسید، این رقم در سال ۱۳۹۷ از یک هزار مگاوات گذشته و پارسال هم به یک هزار و ۳۰۹ مگاوات رسیده است؛ بیشترین میزان تغییر در سال ۱۳۹۳ با رشد ۸.۴ درصدی بوده و متوسط تغییرات هم حدود چهار درصد را نشان می دهد که طبق این آمار امسال شاهد میزان مصرف حدود یک هزار و ۴۰۰ مگاواتی را هم شاهد باشیم.

کارشناسان معتقد هستند که اگر روند فعلی ادامه یابد، در بازه‌های ۱۰ تا ۱۵ ساله مصرف برق استان دو برابر خواهد شد؛ بنابراین لازم است از هم‌اکنون در زمینه توسعه پست‌ها، شبکه‌های انتقال و منابع تولید برق اقدام کنیم تا با کمبود مواجه نشویم و البته مدیریت مصرف برق را هم در دستور کار داشته باشیم.

در کنار این آمار، باید بگوییم که ۲۱ هزار مشترک برق بدمصرف هم در آذربایجان غربی داریم که هرچند با تمهیداتی که اندیشیده شده، قیمت تمام شده را پرداخت می‌کنند ولی همین میزان مشترک، صدها برابر مشترکان معمولی مصرف برق دارند که باید برای کنترل آنها نیز دست به کار شد.

به همه این آمارها باید مزارع غیرمجاز ماینر را هم اضافه کرد؛ مزارعی که تا کشف نشوند، نمی‌توان در خصوص میزان مصرف آنها و تاثیرگذاری آنها بر حوزه برق اظهار نظر کرد اما آنچه که مسلم است و کارشناسان نیز بر آن اعتقاد دارند این است که استخراج تنها یک واحد بیت‌کوین معادل مصرف سالانه برق ۴۴۰ خانوار است و یک دستگاه ماینر به تنهایی به اندازه ۱۰ واحد مسکونی در ماه انرژی مصرف می‌کند.

هر دستگاه ماینر به اندازه مصرف ۲۴ ساعته یک کولر گازی برق مصرف می‌کند. حتی یک مزرعه کوچک ۱۵ دستگاهی، روزانه به اندازه قاچاق ۳۶۰ لیتر سوخت به شبکه برق آسیب می‌زند؛ به گفته مدیرعامل شرکت توزیع برق آذربایجان غربی، متاسفانه این مراکز مصرف بیش از اندازه برق در حال حاضر در اماکن غیرمنتظره‌ای نظیر مطب دندانپزشکان، طلافروشی‌ها، ویلاها و حتی دانشگاه‌ها کشف شده‌اند.

با همه این اوصاف باید توجه داشت که مصرف برق در بخش خانگی و استفاده بیش از حد از وسایل سرمایشی، مصرف بسیار بیشتر از سهم مشترکی توسط بخش کشاورزی و استفاده غیرمجاز از برق به ویژه در حوزه ماینرها در کنار بی توجهی طولانی مدت به موضوع تولید برق در کشور و به ویژه آذربایجان غربی موجب شده این روزها با قطعی‌های پیشگیرانه مواجه باشیم تا زمینه تخریب کامل سیستم برق در ایران و به تبع آن استان فراهم نشود.

قبول کنیم که مصرف برق در کشور و استان‌هایی نظیر آذربایجان غربی، در برخی موارد می‌توانست بسیار کمتر باشد و با راهکارهایی به کمترین میزان هم برسد، استفاده کمتر از سیستم های سرمایشی و مدیریت مصرف در مواردی نظیر یخچال ها، روشنایی منازل و موارد دیگر می تواند در بهبود روند مصرف موثر باشد.

هرچند دولت باید در حوزه تولید سرمایه‌گذاری ویژه داشته باشد تا دغدغه خاموشی‌ها به حداقل برسد، ولی مصرف نیز باید به خوبی مدیریت شود چرا که حتی در صورت تولید بسیار بیشتر، اگر میزان مصرف مدیریت نشود، باز هم همه تولیدات صرف خواهد شد و دوباره روز از نو و روزی از نو.

قطره قطره‌هایی که ما از انتهای شبکه برق در کشور، جمع می‌کنیم و مصرف نمی‌کنیم می‌تواند به تولید کمک کرده و از بروز خاموشی‌ها جلوگیری کند که این امر به همت همگانی و آحاد میلیون‌ها مشترک برق مربوط می‌شود.